Podcast

Gosia Musiał

Gosia Musiał

Najtrudniej odpowiadać najprościej

– Mamo, a jak one umarły? – pyta czterolatka podczas wizyty na cmentarzu.
– Umarły w brzuszku mamy.
– Ale jak?
– Pępowina, ta rurka, która dzieci dostają jedzenie, kiedy są w brzuchu mamy, zatkała się i nie dostawały jedzenia – no bo jak mam wytłumaczyć zakrzep na łożysku? Pewnie można lepiej, ale na gorąco nie przychodzi mi nic do głowy, nawet pomimo tego, że nie podoba mi się to, co mówię.

 

Ruszamy dalej, odwiedzamy innych bliskich, którzy odeszli. Mija jakiś czas, a ona pyta znów:
– Ale ja nie rozumiem, jak one umarły.
– No, mówiłam ci…- zaczynam, gryzę się w język – skoro powtarza pytanie, to moje „mówiłam” nie ma racji bytu. Ona dalej nie rozumie i już.

 

I wtedy pojmuję. Ona nie pyta, dlaczego, z jakiego powodu. Co było przyczyną śmierci. Ona pyta JAK. Jak to się stało, że żyły, i po chwili nie żyły.

 

– Przestało bić serce – podejmuję ten nowy trop.
– Serce? – pyta z niedowierzaniem.
– Tak. Jak bije twoje serce?
Przykłada rączkę, chwila skupienia.
– Puka puk-puk.
– No właśnie. Ich serduszka przestały bić puk-puk, a jak serce nie bije, człowiek umiera.
– Aha, rozumiem.

 

– Mamo, jak to jest, gdy się umiera? – z takim pytaniem przyszło mi zmierzyć się kilka lat temu, znów ze strony dziecka czteroletniego.

 

– Nie wiem. Nie mam pojęcia – odpowiedziałam zaskoczona nie tylko własną niewiedzą, ale przede wszystkim pytaniem. Spodziewałam się najpierw słynnego „skąd się biorą dzieci”, a tu tak od końca całkiem. Co mam powiedzieć? Że oczy się zamykają i robi się ciemno? Że przestaje się słyszeć, widzieć i czuć? Być może tak jest, nie sprawdziłam tego przecież – ale jeśli zacznie się bać zasypiać? Przecież wtedy też robi się ciemno i nic się nie widzi. Zakręciłam się we własnych wątpliwościach.

 

Ale pytanie zbywane wcale nie znikło. Wracało jeszcze parę razy, wciąż rozkładając mi bezradnie ręce. Nie mam pojęcia dziecko, o co pytasz.

 

W końcu dziecko doprecyzowało:

– Mamo, bo ja się boję, że to będzie bolało…

 

Uff, czuję grunt pod nogami. Przypominam sobie nagle, układam w głowie różne wydarzenia jak puzzle. Śmierć w wypadku, w wyniku ciężkiej choroby w bólu, pożar, zawalony budynek, ofiary wojny.
– Moja babcia odchodziła spokojnie. Miała pogodną, spokojną twarz. Myślę, że nic jej nie bolało.
Uśmiecha się. Niepewność ostatnich dni zostaje rozwiana.

 

Dziecięca niepewność, bo moja – dorosła – nie do końca. Pytania rosną wraz z dziećmi i kiedy między frytkami a kurczęcymi nóżkami w KFC słyszę „A w jaki sposób ludzie odbierają sobie życie?”, cierpnie mi skóra.

 

Jak daleko mogę się posunąć? Czy jeśli nie odpowiem, bo czuję się niekomfortowo, moje dziecko nie poszuka odpowiedzi gdzie indziej, nie znajdzie źródła, z którego wolałabym, aby nie czerpało?

 

Mam więc nadzieję, że nikt z siedzących obok nie przysłuchuje się nam ani celowo, ani mimochodem, i zaczynam wyliczać. Otwiera oczy coraz szerzej, ale zainteresowanie tą kwestią trwa jedynie chwilę. Bez żadnej ingerencji z mojej strony prześlizgujemy się na temat ligi mistrzów.

 

Najtrudniej jest odpowiadać najprościej. Konkretnie na pytanie, bez rozwlekania, zbędnego dopowiadania, stosowania metafor. Jeśli dziecko w macicy dostaje jedzenie od mamy, to znaczy, że na głowę spada mu pogryziony przez nią kotlet? Jeśli dziecko rodzi się, wychodząc z brzucha, to znaczy, że wyskakuje przez pępek?
Jeśli ludzie umierając „zasypiają na zawsze”, to czy noc nie niesie ze sobą ryzyka, że nigdy się nie obudzę?

 

Nie jestem w stanie przewidzieć, którędy pobiegnie dziecięca wyobraźnia. To, co wydaje mi się oczywiste („zaraz skonam ze zmęczenia!”), dzieci często odbierają dosłownie („mamo, nie chcę, żebyś umarła!”) i trzeba prostować.

 

Najtrudniej jest odpowiadać najprościej. Usłyszeć sens pytania między słowami. Zrozumieć jego istotę. Pozbyć się oporów, że odpowiadając rozbudzimy niezdrową ciekawość trudnym tematem – wręcz przeciwnie, jeśli cokolwiek ma ją rozbudzić, to odmawianie dostępu do informacji.

 

Najtrudniej jest odpowiadać najprościej, otwierając się na to, jakie domysły do tej pory wysnuło dziecko, ograniczając się w miarę możliwości do jednego zdania i pozostawiając dziecku możliwość dopytania.

 

Inaczej rozmowa może potoczyć się jak w anegdocie:

– Mamo, skąd ja się wziąłem?
– Hmm, no wiesz, kiedy poznaliśmy się z tatą, zakochaliśmy się w sobie i chcieliśmy, aby owocem tej miłości stało się dziecko. Kiedy rodzice chcą mieć dziecko, przytulają się bardzo, bardzo mocno, a wtedy w brzuchu mamy pojawia się dziecko, które tam rośnie przez kilka miesięcy, a potem przychodzi na świat. Tak samo było z tobą.
– Yhm, ok mamo, ale ja pytam, skąd się wziąłem – Piotrek jest ze Szczecina, a ja?

 

Foto: Unsplash

Podziel się tym artykułem: 

Share on facebook
Share on email
Spodobał Ci ten artykuł?

Zapisz się do newslettera

W pierwszej kolejności dowiaduj się o nowych wpisach, o tym, co planuję i jaka forma wsparcia w rodzicielstwie właśnie pojawia się na horyzoncie.

Subscribe
Powiadom o
guest

12 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Marta
Marta
8 lat temu

„Jak daleko odszedłeś od prostego kubka z jednym uchem” 🙂

Matka Królów
8 lat temu

Proste i prawdziwe odpowiedzi – to trudna nauka dla rodzica. Chodź logika dziecka często podąża swoim ścieżkami i trudno nam za nią nadążyć :). Pozdrawiam (i „zapraszam do siebie”)

Ania
Ania
8 lat temu

A ja komentuję Pani artykuł z dziecisawazne.pl (tutaj prościej) o wyrzutach sumienia. Wiem, że pewnie wywołam uśmiech pobłażania ale: Pani jest taka mądra!!! 🙂 Wiele z Pani artykułów bardzo mi się przydaje w wychowaniu dwuletniego synka. Mam głębokie poczucie, że dzięki Pani jestem choć trochę lepszą mamą. Dziękuję!

Justyna
Justyna
8 lat temu

A jak powiedzieć 4 latce o śmierci? O śmierci dziadka?

Justyna
Justyna
8 lat temu

Powiedziałam jej, że dziadzio odszedł. Zapytała dlaczego. Powiedziałam, że był cięzko chory. Ona więcej nie pytała. Ale jak zapyta czy i ja umrę i czy ona umrze, to ja nie wiem co mam powiedzieć, tzn. powiem prawdę, ale jak zacznie mi panikować. Ja jak byłam dzieckiem i mój ukochany dziadek zmarł, zapytałam właśnie o to mamę czy ona umrze, i pamiętam, że wyłam z tydzień ,że tak jest. Nawet nie że ja umrę też, tylko, że moja mama. A jak ona tak samo zareaguje?

Andrzej
Andrzej
6 lat temu

Szukałem takiego artykułu 2 tygodnie temu, kiedy umarł mój dziadek i szykowaliśmy się na pogrzeb. Kiedy do czteroletniego Mikołaja dotarła informacja, że dziadek „Wąs” umarł, to widać było, że nie ogarnia tego wszystkiego. Nie miał zdefiniowanych emocji do takiego zdarzenia. Na początku mówił, że trzeba dziadkowi dać nową krew i będzie żył, ale powiedziałem, że lekarze tak zrobili i niestety to nie pomogło. Widać było jak próbował to sobie wyobrazić… Na pogrzebie byliśmy razem. Mikołaj przywiązywał wagę do rzeczy namacalnych. Trumny – drewnianej skrzyni, otwartego grobu – zastanawiał się jak trumna zostanie włożona do środka. Na razie nie było trudnych… Czytaj więcej »

Agnieszka
Agnieszka
6 lat temu

My właśnie teraz przechodzimy okres po śmierci mojej babci, a prababci córki. Córka ma 2,5 roku, ale jest dosyć dojrzała jak na swój wiek. Nie wie jeszcze nic o śmierci, podejrzewam, że to za wcześnie na takie rozmowy, ale staram się znaleźć odpowiedź na pytanie czy taki maluch powinien brać udział w pogrzebie? Z jednej strony wzięłabym ją ze sobą, nie obawiam się o jej zachowanie (w razie czego mąż będzie cały czas z nią), z drugiej jednak strony zastanawiam się czy widok wielu smutnych i płaczących dorosłych nie będzie dla niej zbyt przytłaczający? Nie boję się, że sobie nie… Czytaj więcej »

stopkalog_bw

© 2013-2023 Małgorzata Musiał.
Wszystkie Prawa Zastrzeżone

12
0
Skomentuj!x

Dołącz doDOBREGO GRONA

Zapisz się i pobierz bezpłatne materiały.
W pierwszej kolejności dowiesz się o tym, co planuję i jaka forma wsparcia w rodzicielstwie właśnie pojawia się na horyzoncie.
.

Administratorem Twoich danych osobowych jest Małgorzata Musiał prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Vivens Małgorzata Musiał, ul. Leszczyńskiego 103/19, 85-137 Bydgoszcz, wpisaną do CEIDG, NIP 8451689976, REGON 790283865. Twoje dane przetwarzam w celu realizacji zamówienia oraz jego rozliczenia. Szczegóły dotyczące ochrony danych osobowych znajdziesz w klauzuli informacyjnej.

Zapisując się do newslettera:

* wyrażasz zgodę na przetwarzanie przez Małgorzatę Musiał prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą Vivens Małgorzata Musiał, ul. Leszczyńskiego 103/19, 85-137 Bydgoszcz, wpisaną do CEIDG, NIP 8451689976, REGON: 790283865, moich danych osobowych w celu marketingu bezpośredniego, w szczególności w celu przesyłania informacji o produktach, promocjach i świadczonych usługach oraz składania ofert i propozycji zawarcia umowy i w tym zakresie do bezpośredniego kontaktu elektronicznego za pośrednictwem poczty elektronicznej (e-mail). Powyższa zgoda została wyrażona dobrowolnie zgodnie z art. 4 pkt 11 RODO, po zapoznaniu się przeze mnie z informacjami dotyczącymi zasad przetwarzania danych osobowych.


* wyrażasz zgodę na otrzymywanie drogą elektroniczną na wskazany przeze mnie adres e-mail informacji handlowej w rozumieniu art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną od Małgorzaty Musiał prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą Vivens Małgorzata Musiał, ul. Leszczyńskiego 103/19, 85-137 Bydgoszcz, wpisaną do CEIDG, NIP 8451689976, REGON: 790283865

Drogi Gościu! Aby móc dopasować sposób korzystania ze strony oraz aby móc ulepszać funkcjonalność mojej strony i dostarczać Tobie coraz lepsze usługi, potrzebuję Twojej zgody na dopasowanie funkcjonalności strony do Twojego zachowania. Pamiętaj, że dbam o Twoją prywatność i bez Twojej zgody nie zwiększę zakresu tych uprawnień. Zgodę na ich przetwarzanie możesz wycofać w każdej chwili – szczegóły znajdziesz na podstronie Polityki Prywatności.
Zgodnie z przepisami prawa, w tym w szczególności na podstawie art. 13 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (powszechnie określane jako „RODO”, „ORODO”, „GDPR” lub „Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych”), pragnę poinformować o przetwarzaniu Twoich danych i o zasadach przetwarzania. Po wyrażeniu przez Ciebie zgody i kliknięciu w pole Zgadzam się będę zbierać dane osobowe, w ramach korzystania przez Ciebie z moich stron internetowych, serwisów i innych funkcjonalności portalu/strony internetowej, w tym zapisywanych w plikach cookies. Administratorem Twoich danych osobowych jest Małgorzata Musiał prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Vivens Małgorzata Musiał, ul. Leszczyńskiego 103/19, 85-137 Bydgoszcz, wpisaną do CEIDG, NIP 8451689976, REGON 790283865. Twoje dane osobowe przetwarzane będą w celach określonych w mojej Polityce Prywatności, w szczególności abym mogła: – zapewnić Ci większe bezpieczeństwo usług, w tym aby wykryć boty, oszustwa i nadużycia, – dokonywać pomiarów, które pozwalają mi udoskonalać moje usługi. – jeżeli wyrazisz na to dodatkową zgodę – również w celu marketingu bezpośredniego, Twoje dane osobowe będą lub mogą być przekazywane do podmiotów realizujących usługi na moją rzecz, moich podwykonawców oraz podmiotów uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądów lub organy ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną. Masz prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także w każdym czasie wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw wobec dalszego przetwarzania oraz skorzystać z innych praw wymienionych szczegółowo w Polityce Prywatności, która opisuje również w jaki sposób możesz poinformować mnie o swoim żądaniu. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie. Z kolei taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i naszego marketingu własnego jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych mojej firmy, jak również podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody. Wedle mojej najlepszej wiedzy wdrożyłam wszelkie środki bezpieczeństwa i ochrony danych osobowych wymagane przez przepisy prawa w zakresie ochrony danych osobowych, zaś Twoje dane osobowe są przetwarzane z należytą starannością i odpowiednio chronione przed dostępem do nich przez osoby do tego nieupoważnione. Wszelkie postanowienia dotyczące ochrony danych osobowych oraz plików cookies znajdziesz również w Polityce Prywatności. Dlatego też proszę kliknij przycisk „Zgadzam się” jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez Ciebie z moich usług, w tym ze stron internetowych, serwisów i innych funkcjonalności, udostępnianych zarówno w wersji „desktop”, jak i „mobile”, w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies przez Małgorzatę Musiał prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą Vivens Małgorzata Musiał, ul. Leszczyńskiego 103/19, 85-137 Bydgoszcz, wpisaną do CEIDG, NIP 8451689976, REGON 790283865 Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać pisząc wiadomość e-mail na adres m.musial@dobrarelacja.pl